Totalitaire verleiding in de jaren zeventig

Vier jongens van eenvoudige komaf, onder wie Chris van Esterik, ontmoeten elkaar in 1970 bij de studie politicologie in Amsterdam. Vervuld van de rebelse en vrije geest van de jaren zestig lopen ze college, ontdekken de wereld met boeken van Marx tot Nietzsche en maken avontuurlijke reizen naar verre buitenlanden. Samen trekken ze het nieuwe decennium door en blijven vrienden voor het leven.

Amsterdam ondergaat in die jaren met de komst van de Bijlmer, de aanleg van de metro en de sloop van verpauperde wijken een ware gedaanteverwisseling. De vrouwenbeweging boekt successen. Burgerlijke ongehoorzaamheid en protestmanifestaties floreren. Politiegeweld roept tegengeweld op. De kraakbeweging radicaliseert en zoekt de gewelddadige confrontatie. Op de universiteit ontwikkelt zich een ideologie die de vrijheid van de jaren zestig in een nieuw keurslijf perst: het marxisme-leninisme. Het decennium mondt uit in de grimmige apotheose van 30 april 1980: geen woning, geen kroning.

Jongens waren we vormt een indringende weergave van de verwarrende, politieke jaren zeventig, waarin de pas verworven vrijheid belaagd wordt door een steeds grimmiger politiek klimaat. Chris van Esterik schreef een indrukwekkend literair portret van een generatie, dat herinneringen oproept aan Voskuils magistrale Bij nader inzien.

Uitgeverij Balans
ISBN: 9789460031298

Wim Tensen: verzetsstrijder en bruggenbouwer

Wim Tensen, oud-verzetsman, zette zich ook na de oorlog in voor rechtvaardigheid en democratische waarden. Chris van Esterik beschrijft Tensens strijdbare leven, en komt met nieuwe feiten over naoorlogse gebeurtenissen, zoals de vrijlating van de Twee van Breda.

Wim Tensen (1924-1997) was lid van het gewapend verzet in de bossen van Oisterwijk. Van 1973 tot zijn dood in 1997 zette hij zich in voor organisaties uit het voormalig verzet. Tensen was bevriend met prins Bernhard en vormde een trait-d’union tussen de prins en de vele organisaties van oudverzetslieden. Met niet aflatende ijver maakte hij volgende generaties duidelijk dat rechtvaardigheid en democratie nooit vanzelfsprekend zijn, maar altijd weer bevochten moeten worden.

Dit boek is mede gebaseerd op Tensens omvangrijke archief en gesprekken met betrokkenen. Van Esterik gaat in op onderwerpen als het herdenken op 4 mei en de vrijlating van de overgebleven Twee van Breda. Oud-premier Lubbers en oud-minister Gardeniers spreken zich in dit boek uit over de omstreden vrijlating, in 1989, van deze laatste Duitse oorlogsmisdadigers in Nederlandse gevangenschap. Oud-directeur van het NIOD, prof. Hans Blom, geeft commentaar bij de grote kwesties die uit de oorlog voortvloeiden.

Uitgeverij Boom
ISBN: 9789461055217

Hoe we werden wie we zijn

No satisfaction: hoe we werden wie we zijn is een persoonlijk verhaal over een tijd waarin oude waarden verdwenen en de lagere klasse toegang kreeg tot hét symbool van de oude elite, het gymnasium.

Het is begin jaren zestig. Schoorvoetend bestijgt een groep leerlingen, geboren tijdens de babyboom, de deftige trappen van het Stedelijk Gymnasium in Tiel. Als dochter van een loonwerker, zoon van een kroegbaas – de auteur – of kind van een arbeider in de jamfabriek van Flipjes Tiel zitten ze aanvankelijk wat onwennig in de klas.

Ze zijn niet afkomstig uit de traditionele kweekvijver van de school, de notabelen van de stad en omstreken. Buiten woeden de jaren zestig met popmuziek, spijkerbroek en weelderige haardos. Binnen houdt een geharnaste, conservatieve rector met ijzeren hand succesvol de nieuwe tijd buiten de deur. Het klassieke bolwerk lijkt ongeschonden het roerige decennium te overleven. Of toch niet?

Van Esterik schetst een kleurrijk panorama van een provinciestad en een school tijdens de naoorlogse wederopbouw. Tucht en spaarzaamheid brengen welvaart. De babyboomers uit de eenvoudige gezinnen leren met mes en vork eten. Aan het einde van de jaren zestig is alles anders.

Uitgeverij Boom
ISBN: 9789085069850

Honderd jaar Ingen, een dorp in de Betuwe

Chris van Esterik werd in 1949 geboren in het café van Ingen, een dromerig dorp aan de Rijn vol fruitbomen, midden in de Betuwe. Op zijn twintigste vertrok hij naar Amsterdam, maar nooit verdween het dorp uit zijn hart.

Twee jaar geleden ging Van Esterik weer in Ingen wonen om Een jongen van het dorp te schrijven. Hij wilde weten hoe modernisering tussen 1900 en 2000 het dorp het landschap en de dorpsbewoners veranderde, welke zegeningen de moderne bracht en wat erdoor verloren ging. Van Esterik dook de archieven in en voerde tientallen gesprekken met de herenboer tot de boerenknecht, en van het dienstmeisje tot de import uit de stad, die dit dorp als landelijke idylle ontdekte. De geschiedenis van het dorpscafé loopt als een van de rode draden door het boek.

Een jongen van het dorp is aanstekelijk geschreven en toegankelijk voor een groot publiek. Het verhaal is exemplarisch voor de manier waarop de twintigste eeuw het Nederlandse dorp en het dorpsleven veranderde. Het boek toont de stedeling het onbekende platteland en laat de dorpeling het hedendaagse dorp en de oude, verdwenen wereld zien.

Uitgeverij Bert Bakker
ISBN: 9789035125995

Het fotoboek Diepraam is een omvangrijke monografie van de Amsterdamse fotograaf Willem Diepraam met veel groot formaat foto’s als spread (34×46 cm) en een uitgebreide biografie. Bijzonder in deze monografie zijn ook de vele afbeeldingen van de publicaties (o.a. Vrij Nederland) waarin de fotografie van Diepraam is opgenomen.

Door zijn werk voor Vrij Nederland heeft Willem Diepraam grote invloed gehad op de ontwikkeling van de fotojournalistiek in Nederland. In de loop der tijd heeft hij zich ontwikkeld tot een fotograaf met een zeer gevarieerd en persoonlijk oeuvre. Willem Diepraam begon zijn loopbaan als fotojournalist bij weekblad ‘Vrij Nederland’ en publiceerde in vele bladen.

In 1975 publiceerde hij zijn eerste van een reeks fotoboeken. Deze uitgave biedt een totaaloverzicht van het zeer persoonlijk oeuvre dat autodidact Diepraam door de jaren heel ontwikkelde. Het is een prachtig boek geworden dat zorgvuldig is vormgegeven. Het boek is vrijwel uitsluitend gevuld met grote krachtige foto’s die vaak beide pagina’s beslaan en voornamelijk in zwart-wit zijn uitgevoerd met wat uitzonderingen in kleur aan het einde van het boek.

Chris van Esterik en Annie-Laure Wanaverbecq geven verhelderende bespiegelingen op het werk en leven van Diepraam in twee essays. Een boeiend werk met op iedere bladzijde opnieuw een klein wondertje van kracht en vakkundigheid.

Uitgeverij Focus
ISBN 9789072216854

Aan de hand van interviews met Burgers en spitwerk in politieke archieven van vriend en vijand, hebben Joop van Tijn en Chris van Esterik de politieke carriere van Jaap Burger, en de geschiedenis van de PvdA in kaart gebracht.

Daarbij komen zaken aan de orde als Burger’s ministerschap in het oorlogskabinet, de rooms/rode kabinetsformaties, de oppositie, en tot slot zijn politieke meesterstuk: de kabinetsformatie van 1973.

Afgesloten wordt met zijn beschouwingen over de mislukking van de formatie 1977 en de zware gevolgen ervan voor de PvdA. Te schetsmatig voor een volledige ‘politieke biografie’, maar het boek verschaft een boeiend inzicht in de naoorlogse ontwikkelingen binnen de PvdA, en de rol van rode en roomsche politici in die jaren.

De schrijfstijl doet alle recht aan Burger’s eigen politieke optreden: ongepolijst, openhartig en een meester in het politieke handwerk. Met uitgebreide bronvermelding.

Uitgeverij Bert Bakker
ISBN: 9789035100213

UAF 1948-1998: vijftig jaar hulp aan vluchteling-studenten

Het zout der aarde vertelt de soms stormachtige geschiedenis van het UAF op basis van zeer verschillende archieven, zoals die van de Binnenlandse Veiligheidsdienst en de Rijksvreemdelingendienst, en van een groot aantal interviews met vluchtelingen van het eerste uur tot en met de Iraanse schrijver Kader Abdolah, die in de jaren negentig naar Nederland vluchtte.

Historie van de stichting voor vluchtelingen-studenten UAF (University Assistance Found) die dit jaar vijftig jaar bestaat. Het is niet het gebruikelijke laudatieve gedenkboek geworden, geschreven als het is vanuit de beste traditie van de academische vrijheid. Behalve het eigen archief van het UAF raadpleegde de auteur dat van de BVD en de Rijksvreemdelingendienst; ook interviewde hij vele (oud)bestuurders, (ex-)stafleden en oud-bursalen van het UAF.

In zekere zin is het boek ook een condensatie van de mentaliteitsgeschiedenis van de Nederlandse samenleving tussen 1948 en 1998. Daarnaast biedt het een goede aanzet tot een systematischer te boekstaven geschiedenis van het Nederlandse vluchtelingenbeleid en -opvang sinds de Tweede Wereldoorlog. Het UAF is erin geslaagd duizenden jonge mensen die om politieke redenen hun land ontvlucht waren, hier te laten studeren op WO-, HBO- of MBO-niveau.

Centraal staat de voortdurende strijd om een adequaat antwoord te vinden op de steeds brandende vraag: wat doen wij met de mens die ongewild huis en haard verlaat en een beroep doet op onze solidariteit? Voor ieder die betrokken is bij het vluchtelingenvraagstuk verplichte lectuur.

Uitgeverij Prometheus
ISBN: 9789035119727

Economie en politiek in de Nieuw-Guinea-kwestie

In 1949 werd Indonesie onafhankelijk. Alleen Westelijk Nieuw-Guinea bleef Nederlands bezit tot 1962, toen onder dreiging van oorlog met Indonesie en onder druk van de Verenigde Staten, het gebied werd overgedragen. De schrijver, politicoloog en journalist geeft, voor het eerst in de Nederlandse taal, een samenvattend overzicht van deze kwestie, op basis van archief- en literatuuronderzoek en interviews.

Na een inleidend overzicht worden de Nederlandse politiek (regering en politieke partijen), de rol van het bedrijfsleven en die van de USA behandeld. Een kort slothoofdstuk past marxistische begrippen over de relatie tussen politiek en economie toe op deze kwestie. Een interessant en leesbaar boek met een aantal nieuwe gezichtspunten (o.a. over de KVP en minister Luns), dat een recent, maar vrijwel vergeten trauma uit de Nederlandse politiek uit de vergetelheid haalt.

Uitgeverij Ambo/Anthos
ISBN: 9789060745496

Hoe het Koninkrijk der Nederlanden zijn grootste kolonie verloor

Dit boek is een bewerking van de gelijknamige, door de IKON uitgezonden, radiodocumentaire die zoveel reacties heeft opgeroepen. Het behandelt de vergeten, verdrongen of toegedekte gebeurtenissen die uiteindelijk geleid hebben tot de Indonesische losmaking van Nederland.

Hoe verliep het dekolonisatieproces in Indonesië tussen 1945 en 1950? Dit boek laat er een aantal markante ele-menten van zien. Hoe handelden politici en diplomaten, wat waren de belangen van de planters en de industriëlen, wat ervoeren soldaten en dienstweigeraars

Na dertig jaar wordt geprobeerd op deze vragen een ant-woord te krijgen van een aantal direct betrokkenen. De Volkskrant concludeerde dat uit de documentaire is af te leiden dat de radiomakers een serie gemaakt hebben die toegankelijk is voor een groot publiek, zonder in oppervlakkigheid te vervallen.

Uitgeverij Heureka
ISBN: 9062622518